Smederevska Palanka - šta posetiti u Smederevskoj Palanci
Ako odlučite da istražujete delove Srbije, na vašem spisku bi trebalo da se nađe i Smederevska Palanka, veoma gusto naseljeno gradsko područje na severoistoku Šumadije, čija se istorija i kultura daleko čuju. Tradicionalnim održavanjem raznih manifestacija i događaja, Palančani pozivaju druge narode da dođu u ovaj grad, upoznaju njegovu istoriju i osnaže duh zajedništva među ljudima.
Naime, Smederevska Palanka je naselje koje predstavlja značajan centar kulture, kako za bližu, tako i širu okolinu. Udaljeno je oko 80 km od Beograda i do njega je lako stići iz bilo kog dela Srbije korišćenjem drumskog ili železničkog prevoza. Okruženo je većim selima, koja danas podsećaju na varošice, poput Azanje, koje je nekad bilo veoma poznato selo na prostoru bivše Jugoslavije, na kom je živeo veliki broj prigradskog stanovništva sa teritorije palanačke opštine.
U ovom gradu nema mnogo atrakcija koje možete videti i kulturnih dešavanja koje možete posetiti, ali ipak, taj mali broj događaja, koji se tradicionalno održava već godinama, pruža kvalitetan repertoar, koji će vas podstaći da ovo naselje ponovo posetite. Ukoliko planirate posetu Smederevskoj Palanci, ili ste u oblizini ovog naselja, pogledajte u nastavku mesta koja možete obići ili ih možda ponovo posetiti.
Hotel i jezero Kudreč
U blizini Smederevske Palanke nalazi se jezero Kudreč, koje je danas pravo mesto za ribare, kao i one, koji svoj mir žele pronaći kraj reke. Ovo područje omiljeno je mesto za izlet velikom broju Palančana, posebno leti, kada su velike vrućine, te se mogu osvežiti kraj samog jezera.
Nakon što stignete u Smederevsku Palanku, bogatu istorijom i sjajnim ljudima, poželećete da provedete nekoliko dana u kvalitetnom smeštaju, ukoliko vam jedan dan nije dovoljan za obilazak ovog grada. U blizini pomenutog jezera nalazi se i istoimeni hotel, koji je veoma posećen zbog svoje lokacije, jer se nalazi tik uz jezero Kudrič, a do kog je potrebno svega par minuta od centra. Smeštajni kapacitet ovog hotela obuhvata 4 apartmana i 6 soba. Restoran hotela nudi brojne riblje specijalitete, kao i jela sa roštilja, čiji ukusi mogu biti upotpunjeni nekim od poznatih vina. Hotel je pogodan izbor za sve turiste, koji nakon obilaska samog grada, žele da se opuste i udobno smeste.
Vinarija Despotika
Zahvaljujući izuzetno kvalitetnom zemljištu i pogodnim klimatskim uslovima, područje Smederevske Palanke je pogodno za razvoj vinogradarstva, koje je zastupljeno na ovom prostoru. Povoljni uslovi su uticali na otvaranje nekoliko vinarija, zarad proizvodnje kvalitetnih vina, među kojima je najpoznatija ,,Vinarija Despotika”, koja se nalazi u blizini grada Smederevske Palanke u Šumadijskom regionu Srbije, 90 km od Beograda.
Ova oaza mira i opuštanja pripada vinorodnom području Šumadije, vinogorja Кrnjevo, a od vinarije se pruža predivan pogled na dolinu reke Jasenice i na planine Avalu, Кosmaj, Bukulju, Venčac, Oplenac i Rudnik. Predstavlja modernu vinariju, čija je ideja zasnovana na promovisanju srpske enologije i bogate vinske kulture, koja postoji vekovima.
Vinarija se rasprostire na preko 13ha, obuhvatajući tako mesta na kojima se duži niz godina obavlja vinogradarstvo kao glavna delatnost. U okviru svog vinograda, Despotika raspolaže svetski poznatim sortama grožđa, kao što su na primer pinot crni, pinot beli, sauvignon, rajnski rizling, kao i mnoge autohtone sorte (Tamjanika, Morava, Prokupac). Pored Despotike, posebnu atrakciju predstavlja muzej vina, koji je dobio naziv po vinariji, a zahvaljujući kome posetioci mogu da saznaju više o vinskim regionima u našoj zemlji.
Uz čašu omiljenog vina, možete sedeti u jednoj od udobnih stolica, dok uživate u prelepoj panorami Šumadije. Degustacijom na otvorenom, domaćin će vas upoznati sa istorijom vinarske i vinske regije. Svim somelijerima je na raspolaganju da otvore i probaju bocu vina, koje je nagrađeno zlatnom medaljom, te i uživaju u pravom ukusu. Parče ovog mesta možete poneti sa sobom, kupovinom vina, koja su dostupna i u kutijama.
Vinarija Despotika idealno je mesto za parove i porodicu, koji uživaju u druženju. Lokacija je jedinstvena, a izgled zgrade odaje osećaj privatnosti i povučenosti. Ovo mesto je moguće obići i uz turističkog vodiča, koji će vam putovanje učiniti zanimljivijim, upoznavajući vas sa istorijom mesta i muzejom vinarstva, koji je zaista prava atrakcija.
Manastir Кoporin
Кoporin je srednjovekovni manastir, koji se nalazi se u blizini grada Velika Plana, ušuškan u šumskoj dolini, na putu koji povezuje Veliku Planu i Smederevsku Palanku. Datira iz 13. veka, tačnije iz 1402. godine, i predstavlja zadužbinu Stefana Lazarevića, čiji je portret sačuvan kao freska u crkvi, pod natpisom ,,Despot’’. Crkva je jednobrodna, obična građevina sa kupolom, posvećena Svetoj mučenici i arhiđakonu Stefanu. Sačuvan je samo manji deo fresaka, uključujući i portret despota Stefana.
Manastir je više puta devastiran, a igrao je veoma važnu ulogu u ustancima 1788. godine (Кočin ustanak) i 1804. godine (Prvi srpski ustanak), kao skrovište pobunjenika, što je isprovociralo Turke da ga na kraju spale, nakon čega je započeta njegova obnova. Manastir Koporin je proglašen spomenikom od velikog kulturnog značaja, te je stoga i zaštićen od strane države.
Tokom 1870-ih, u manastiru su otkirvene mošti despota Stefana Lazaravića, a pre toga se verovalo da je sahranjen u svojoj zadužbini, manastiru Manasija. U njegovoj biografiji, koju je napisao Konstantin Filozof, kaže se da je despot Stefan iznenada umro tokom lova na planini Kosmaj 1427. godine i da je sahranjen u svojoj zadužbini, ali ne navodi se u kojoj. Zbog iznenadne smrti i preteće opasnosti od Turaka, bilo je sigurnije da se sahrani u Koporinu.
Crkva-brvnara Pokajnica
Crkva-brvnara Pokajnica predstavlja važan spomenik od kulturnog značaja, koji datira iz 1818. godine. Turista koji krene u Smederevsku Palanku, neće zaobići ovu crkvu, koja se nalazi u blizini, naime na prostoru obližnje Velike Plane. Crkvu je podigao Vujica Vulićević, knez smederevske nahije, kao znak pokajanja zbog svog postupka. Naime, on je ubio Karađorđa (svog kuma) tokom boja, te ime crkve aludira na Vujičino pokajanje zbog postupka koji je učinio.
Sagrađena je u blizini Radovanjskog luga, svega 2 km odatle, gde je Karađorđe i ubijen. Dolaskom u crkvu, ne bi trebalo zaobići pomenuti lug, gde se može videti i hrast pod kojim je Karađorđe sahranjen, kao i obližnji muzej. Pored jedne od najstarijih crkvi-brvnara u Srbiji, na području Smederevske Palanke, postoje još dve srpske pravoslavne crkve. Prva među njima jeste gradska saborna crkva iz 1902. godine, dok trenutno najnovija među njima jeste gradska crkva Sveta Petka, koja je sagrađena 1997. godine.
Nakon dužeg vremena, tokom kog je zanemarena gradnja novih bogomolji, na teritoriji palanačke opštine, zahvaljujući savremenim ktitorima, ponovo se grade hramovi. Pre dolaska u Smederevsku Palanku bilo bi dobro pogledati obližnja značajna mesta i upoznati se sa njihovom istorijom, jer u okolnim selima postoje crkve, za koje se vežu zanimljive činjenice, kao što je crkva brvnara u Selevcu i Cerovačka crkva, koja datira iz 1822. godine.
Nacionalni muzej u Smederevskoj Palanci
Svaki posetilac Smederevske Palanke verovatno će biti zainteresovan za istoriju samog grada, te će odlučiti da poseti Nacionalni muzej, koji generacijama prenosi vredno kulturno nasleđe nekadašnjih Ilira i Tračana sa ovog područja. O životu ovih naroda, koji su nastanjivali nekadašnje područje, danas poznato kao Smederevska Palanka, svedoče najpre ostaci rimskog novca, koji su deo numizmatičke zbirke u ovom muzeju.
Ovaj značajan kulturno-istorijski objekat svedoči o potrebi Palančana da imaju svoje mesto, koje čuva tragove prošlosti i dodatno uobličava njihov identitet. Tokom 1966. godine, Skupština je donela odluku o razvitku Muzeja, koji je tada bio smešten u nekadašnjem prostoru Stare pošte. Vremenom, tokom 1969. godine, doneta je važna odluka, te je Muzej premešten u novu zgradu, koja je zapravo sagrađena tokom prve polovine 19. veka kao porodična kuća.
Premeštanje Muzeja u novu zgradu predstavlja simbolički trenutak od iznimne važnosti, jer se ovim postupkom ukazuje na brigu prema nasleđu, koje je od kulturno-istorijskog značaja. Dok nije bio preseljen na novo mesto, Muzej je imao jednog zaposlenog, Radovana Miloševića, koji je obavljao sve neophodne uloge, kao što je direktorska, kurirska, radnička i druge. On je takođe pokazao veliko interesovanje za eksponate, a usled njegovog angažovanja i pomoći Opštine, Muzej danas raspolaže velikim brojem predmeta, čija je istorija uveliko počela da se istražuje.
Pored redovne godišnje postavke koja objedinjuje zbirke iz fundusa sa odeljenja za etnologiju i arheologiju, posetioci mogu steći uvid i u kolekcije slika poznatih srpskih umetnika, iz druge polovine 19. i početkom 20. veka, po kojima je Muzej nadaleko poznat.
Prema tome, na spratu se nalazi galerija, čija je delatnost zasnovana na prezentovanju raznih umetničkih dela, kako domaćih, tako i stranih stvaralaca. Tokom 28 godina njenog postojanja, kroz nju je prošlo preko 500 profila znamenitih umetnika i nešto više od 400 samostalnih i grupnih izložbi. Za vreme prethodnih godina, umetnici su imali priliku da izlože različite eksponate, od crteža, slika i fotografija do raznih instalacija i skulptura.
Posetom Muzeja možete uživati u umetnički delima nekih od najpoznatijih umetnika sa naših prostora, kao što su: Uroš Predić, Paja Jovanović, Sava Šumanović, Petar Lubarda, Ljuba Ivanović, Jovan Bijeli, Milan Konjović. Među predmetima u okviru Muzeja dominiraju antropomorfne i zoomorfne plastične figure, koje prikazuju trouglaste glave koje izrastaju iz stubastog tela. Ova figura, koja predstavlja majku boginju, korišćena je tokom rituala. Na prostorima nekadašnje Vinčanske kulture, pronađeni su mnogi predmeti, koji izgledaju interesantno i izazivaju divljenje posetilaca.
Kulturne manifestacije
U Smederevskoj Palanci tradicionalno se održavaju razni kulturni događaji, među kojima se ističu oni folklorno-turističkog kataktera. Godinama se u ovom gradu posvećuje pažnja ka redovnom održavanju ,,Festivala novih teatarskih formi”, tokom kog su zastupljeni alternativni scenski nastupi od strane manjih pozorišnih grupa sa teritorije cele države.
Palančani, pa i mnogi turisti pokazuju veliko interesovanje za ovaj Festival, zbog čega je uglavnom dobro posećen. Užitak predstavljaju i trenuci nakon odigranih predstava, kada stručni žiri vodi zanimljive razgovore o prethodno izvedenim ostvarenjima, a u koje se može uključiti i publika Festivala i izneti svoja zapažanja o viđenom na bini.
U ovom delu Šumadije začeti su i ,,Filozofski susreti” iliti stručni seminar, čija je svrha da okupi studente filozofije iz većih univerzitetskih centara naše zemlje, znamenite filozofe, kao i mlade akademske građane iz cele Srbije, pa i susednih zemalja. Tokom ovog skupa, pažnja se posvećuje temama iz političke filozofije, dok se saopštenja kasnije štampaju u određenim zbornicima radova.
Uspomene na nekada najveće selo u Srbiji, Azanju, ostaju da se pamte, dok se manifestacijom ,,Dani azanjske pogače“, svake godine u avgustu privuku brojni turisti u ovo selo i tako oživi nekadašnji duh ovog mesta. Pored bogatog pratećeg programa, tokom ovih Dana, pravi se izbor za najlepšu tradicionalnu pogaču, što se smatra velikim izazovom za sve kulinare. Inače, zanimljiva činjenica jeste ta da je najveća pogača na svetu ispečena upravo u Azanji tokom trajanja ove manifestacije.
U mnogim susednim mestima na teritoriji palanačke opštine održavaju se slične manifestacije, koje pored određenog takmičenja, obuhvataju i bogat sportski i kulturni program, kao što su na primer ,,Dani Stanoja Glavaša’’ u Glibovcu, ili ,,Dana Miloja Đaka’’ u Kusatku. Decenijsko trajanje ima i ,,Krstovdanski panađur’’ – vašar, koji se smatra jednim među najvećim u Srbiji. Njegova tradicija je prekoračila granice jednog veka, a tačno je započeta 1834. godine, kada ga je narodu predstavio knez Miloš Obrenović.
Održava se krajem septembra i uglavnom traje od 4 do 6 dana, zavisno od vremenskih uslova. Iako je Smederevska Palanka skromna po broju manifestacija, mnoge održane su uspele da nadaleko pronu glas o ovom mestu, jer samo tokom trajanja vašara grad poseti od 100.000 do 150.000 turista iz različitih delova Srbije. U tom periodu narod se okuplja, zabavlja, kupuje razne proizvode i uživa u zanimljivom programu.
Duže od 100 godina, u gradu aktivno deluje amatersko pozorište, čije su predstave redovno zastupljene na republičkim festivalima. Pored Gradske biblioteke, u znamenite kulturne objekte Smederevske Palanke, ubraja se i Istorijski arhiv ,,Veroslav Veljašebić”, u kom se verno čuva arhivska građa, kako sa područja ove opštine, tako i šire okoline.
Palanka je mesto koje u svojoj raznovrsnoj ponudi pruža za svakog pomalo. Naime, tokom svakog juna, ovde se održava Best Fest Palanka, rok festival koji okuplja znamenite srpske bendove, poput Bajage, Riblje Čorbe, Marčela, rap grupe Sunshine i druge, te posetioci mogu osetiti čari razne muzike na ovom malom području.
Mnogima je poznata činjenica da je domaćin ,,Motorijade’’, zapravo Smederevska Palanka, koju u tom periodu poseti na hiljade bajkera iz cele Srbije, ali i bivše Jugoslavije. Ovaj događaj se redovno upriliči kvalitetnom mizikom nekog poznatog benda, kao što je to bio slučaj 2011. godine, kada je nastupio jugoslovenski bend Divlje Jagode.
Turistički resursi
Posebnu važnost ovog područja čine izvorišta mineralne vode, bogate selenom, koju su nekada koristili stari Rimljani, a danas se ona flašira i nosi naziv ,,Karađorđe’’. Smatra se jednom od tri najkvalitetnije mineralne vode ne samo na Balkanu, već i u Evropi. Osim što se koristi za piće, njena lekovitost se pokazala u lečenju reumatskih bolesti, te je iz tog razloga na ovom području otvorena banja, gde se vrše određeni medicinski tretmani.
Budući da je banja smeštena na periferiji grada, blizu hotela, njena lokacija je pogodna za razvitak banjskog turizma. Pored nje, na području Kiseljaka postoji i olimpijski bazen, gde je ulaz omogućen svakome, te je ovo kupalište pravi izbor za Palančane tokom vrelih letnjih dana.
